Muris Muvazaası Nedir ?
Muris muvazaası, mirasbırakanın malvarlığına dahil bir takım değer ve unsurları kısmen ya da tamamen mirasçılardan kaçırmak için bir başka kişiye devretmesi ve devir sonucunda miras hakkının kısmen ya da tamamen zarara uğramasıdır. Daha teknik bir tanım olarak da muris muvazaasının, miras bırakanın, mirasçılarının tamamını veya bir kısmını miras haklarından yoksun bırakmak maksadıyla aslında bağışlamak istediği taşınmazını resmi memur önünde iradesini satış iradesi olarak göstermesi şeklinde olduğu söylenebilmektedir.
Muris Muvazaasının Unsurları Nelerdir ?
a. Görünürde İşlem
Görünürdeki işlem miras bırakanın mirasçısından mal kaçırmak amacıyla gerçekte malını bağışlamasına rağmen görünürde, yani resmi senette tapuya kayıtlı malın satışının yapılmış gibi gösterilmesini ifade etmektedir. Miras bırakan uygulamada genellikle görünüşteki sözleşmeyi satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi şeklinde yapmaktadır. Mirasbırakan görünürdeki işlem aracılığıyla gerçekten yapmak istediği bağış sözleşmesini gizlemek istemektedir.
b. Mirasçıdan Mal Kaçırma Kastının Olması
Miras bırakanın muvazaalı işlemler yapmasının temel amacı mirasçılardan mal kaçırmaktır. Mirasçılardan mal kaçırma nedeni, miras bırakanın muvazaalı hukuki işlemlerini genel muvazaadan ayıran temel ölçüttür.
c. Muvazaa Anlaşması
Muvazaa anlaşması tarafların aslında sahip olduğu gerçek iradelerinden farklı bir irade ile üçüncü kişilere karşı farklı bir görünüm yaratmak, onları aldatmak ve bazı sözleşme hususlarının da kendileri arasında herhangi bir sonuç doğurmayacağı konusunda yaptıkları anlaşmadır. Resmi bir sözleşme veya belirli bir yazılı form gerekli olmayıp, taraflar arasındaki gerçek niyetleri yansıtan bir anlaşma olması yeterlidir.
d. Gizli İşlem
Gizli işlem tarafların gerçek iradelerini yansıtmaktadır. Muris muvazaası halinde gizli işlem, bağışlama sözleşmesi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Muris Muvazaası Olarak Değerlendirilmeyen İşlemler
⦁ Tapulu Taşınmazların Gerçek Bedelleri Ödenerek Devredilmesi
⦁ Tapusuz Taşınmazların Devri
⦁ Paylaştırma İradesine Dayalı Devir İşlemi
⦁ Vasiyetname ile Yapılması
⦁ Kadastro Çalışmaları Sırasında Yapılan İşlemler
⦁ İntifa Hakkı Tesisi
⦁ Uzun Süreli Kiralamalar
Muvazaalı İşlem Yapılmasının Sosyolojik Sebepleri Nelerdir ?
Mirasbırakanın muvazaalı işlem yapmasındaki neden; toplumsal yaklaşım, bulunan yörenin adetleri, eğitim durumu, sosyal hayattaki ilişkiler, aile içindeki karmaşık ve problemli ilişkiler, cinsiyetçi toplum anlayışı, çeşitli inanış biçimleri, dini ve ahlaki bakış açıları veya miras bırakanın kendi iç dünyasından ortaya çıkan bir takım sebepler olabilecektir
Muris Muvazaasına Dayalı Tapu İptali ve Tescil Davası
a- Genel Anlamda Tapu İptal ve Tescil Davası
Muris muvazaası davasının konusu da mirasçının payı oranında tapu iptali ve tescili yönünde olmaktadır. Muris muvazaasına sebebiyle açılan davalar, terekeye yönelik haksız fiil niteliği içerdiğinden ve yolsuz tescil durumunda olduğundan, zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi olmadan her zaman açılabileceği belirtilmektedir. Muris muvazaası davası ile mirasbırakanın mirasçılardan mal kaçırma amacıyla yapmış olduğu muvazaalı işlem iptal edilmektedir.
b- Davanın Tarafları Kimlerdir
Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil talepli davada miras payının elde edilmesi amaçlandığından saklı paylı mirasçı olsun veya olmasın tüm mirasçılar dava açabilmektedir.
Muris muvazaası hukuki sebebine dayanan tapu iptal ve tescil davalarında, dava kural olarak kayıt malikine karşı açılması gerekmektedir.
c- Görevli ve Yetkili Mahkeme
Görevli mahkeme hususunda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu düzenleme içermektedir. HMK. m.2 düzenlemesi gereğince dava konusunda değer ve miktara bakılmaksızın bir malvarlığı hakkına yönelik davalar ile şahıs varlığı hakkındaki davalarda görevli mahkeme konusunda ayrı bir düzenleme olmadıkça asliye hukuk mahkemelerinin görevli olduğu belirtilmiştir.
HMK. m.12 gereğince taşınmazın üzerindeki ayni hakka ya da ayni hakkın sahipliği konusunda bir değişikliğe sebep olabilecek davalar ile taşınmazda zilyetliğe yahut alıkoyma hakkında yönelik davaların, taşınmazın olduğu yer mahkemesinin kesin yetkili olduğu belirtilmiştir. HMK. m.12/3 gereğince de taşınmazların birden fazla olması durumunda davanın görüleceği yetkili mahkemenin taşınmazlardan birinin bulunduğu yerdeki mahkemede diğer taşınmazlar hakkında da dava açılabileceği belirtilmiştir.
d- İspata İlişkin Hususlar Nelerdir
Muris muvazaasına hukuki sebebiyle açılan davada ispat yükünün muvazaasının varlığını iddia eden tarafa aittir. TMK. m. 6 ve HMK. m. 190/1 düzenlemesi gereğince miras bırakanın yaptığı devirdeki gerçek iradenin mirasçıdan mal kaçırmak olduğunu, bu durumu ileri süren davacı tarafın kanıtlaması gerektiğini, tanık dahil her türlü delille ispat edilmesi gerekmektedir.